راستی آزمایی وعده فرانسوی ها

گروه دیپلماسی: سیدعباس عراقچی وزیر امور خارجه روز گذشته در دور جدید رایزنی‌های دیپلماتیک خود راهی پاریس شد. دوشنبه‌ گذشته اطلاعیه کوتاه وزارت امور خارجه مبنی بر اینکه عراقچی در دور تازه‌ای از رایزنی‌های دیپلماتیک پس از مسقط و لاهه رهسپار‌ پاریس خواهد شد، کافی بود تا بار دیگر فضای سیاست خارجی ایران در فضای حدس و تحلیل قرار گیرد و احتمال بازگشایی پنجره مذاکره هسته‌ای پررنگ شود.

بعد از اعلام تهران برای انجام این سفر بود که پاریس این گمانه‌ زنی‌ها را رسمیت بخشید. «ژان‌ نوئل بارو»، وزیر خارجه فرانسه اعلام کرد که عراقچی روز چهارشنبه راهی پاریس می‌شود تا درباره امکان ازسرگیری همکاری ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گفت‌و‌گو کند؛ همکاری‌‌ای که به تعبیر او در چهارچوب توافق هسته‌ای عملاً متوقف مانده است. این موضع‌گیری در شرایطی که روابط تهران و آژانس در وضعیتی پیچیده قرار گرفته است، این واقعیت حکایت داشت که محور اصلی سفر موضوع پرونده هسته‌ای ایران خواهد بود.

در تهران نیز تلاش شد مسیر سفر عراقچی در چهارچوبی روشن‌تر تبیین شود. اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه توضیح داد که وزیر خارجه پس از حضور در اجلاس سالانه سازمان منع سلاح‌های شیمیایی در لاهه و بنا به دعوت رسمی همتای فرانسوی خود عازم پاریس خواهد شد. این توضیح هرچند کوتاه اما نشانه این مهم بود که دور جدید سفرهای وزیر خارجه در قالب یک روند منسجم و رو به گسترش جریان دارد و بر گفت‌و‌گوهای فنی، رایزنی‌های سیاسی و تلاش برای مدیریت وضعیت پرتنش میان تهران، اروپا و آژانس مبتنی است.

گشوده شدن پنجره مذاکره؟
احتمال احیای مذاکره هسته‌ای با اروپا و همچنین ازسرگیری همکاری‌های ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در شرایطی مطرح است که بعد از اجرای «مکانیزم اسنپ بک» از سوی تروئیکای اروپایی، توافق همکاری 9 سپتامبر قاهره بین ایران و آژانس عملاً از دستور کار خارج شد. بعد از تجاوز نظامی آشکار آمریکا و اسرائیل به تأسیسات صلح‌آمیز اتمی کشورمان در ژوئن، همکاری با آژانس متوقف شد اما طی توافق قاهره، دو طرف بر سر همکاری‌های محدود توافق کرده بودند. پس از آن و در پی تصویب قطعنامه اخیر شورای حکام آژانس در 21 نوامبر، عراقچی در نامه‌ای به مدیرکل آژانس از لغو رسمی تفاهم قاهره خبر داد.

با این حال برخی تحلیلگران معتقدند که قطعنامه اخیر شورای حکام، پنجره‌های دیپلماسی را باز گذاشته و امکان مذاکره پیرامون موضوع هسته‌ای کماکان فراهم است. در همین راستا کوروش احمدی دیپلمات پیشین ایران در سازمان ملل در گفت‌و‌گوی اخیر با «ایران» درباره قطعنامه شورای حکام تصریح کرده بود که با این قطعنامه آشکار شد طرف‌های اروپایی فعلاً قصدی برای ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت ندارند و با این کار به دنبال این هدف هستند تا یک پنجره فرصت هم ایجاد کنند. گزاره‌ای که ابراهیم متقی استاد روابط بین‌الملل دانشگاه تهران نیز در گفت‌و‌گو با «ایران» تأیید و تکرار کرد که قطعنامه ۲۱ نوامبر شورای حکام نشان می‌دهد که باوجود تهدیدات همچنان مسیرهای دیپلماتیک باز است.

در چنین فضایی باید دید آیا حضور عراقچی در پاریس می‌تواند مسیر تازه‌ای برای گشودن گره‌ مزمن پرونده هسته‌ای فراهم کند؛ مسیری که اگر به نتیجه‌ای قابل اتکا منتهی شود، می‌تواند آزمونی جدی برای سنجش وعده‌ای باشد که امانوئل مکرون، رئیس ‌جمهوری فرانسه در تماس تلفنی چهاردهم آبان با مسعود پزشکیان بر زبان آورد. مکرون در آن گفت‌وگواعلام کرده بود که شخصاً برای طراحی یک چهارچوب مذاکراتی جدید تلاش خواهد کرد؛ چهارچوبی که به باور او می‌تواند به نتیجه‌ای روشن میان ایران و غرب منجر شود، به شرط آنکه تعاملات موجود در خدمت ایجاد شفافیت، اعتمادسازی متقابل و نهایتاً دستیابی به توافقی باشد که رفع تحریم‌ها و بهبود روابط را به سطح عمل قابل سنجش برساند.